Mijn lezing over de Invloed van de Arabische Wetenschap nu beschikbaar

Als men het over de invloed van de Arabische wetenschap heeft, dan beperkt de discussie zich meestal tot de natuurwetenschap en de geneeskunde. In mijn lezing aan de Studium Generale van de Universiteit Twente zet ik de Arabische geesteswetenschap in de schijnwerpers. Ik maak aannemelijk dat de uiterst nauwkeurige Arabische isnad-methode van bronreconstructie via 13-eeuwse scholastische geleerden de Italiaanse humanisten heeft bereikt. Zo is deze isnad-methode vrijwel identiek aan de 15e-eeuwse filologische bronreconstructie van Angelo Poliziano. Deze reconstructiemethode wordt overgenomen door humanisten uit Noord-Europa, waaronder Joseph Scaliger, hetgeen immense gevolgen zal hebben voor het Europese wereldbeeld.

Scaliger toont aan de hand van de filologische bronreconstructie aan dat er Egyptische farao's voor de Christelijke Schepping (rond 4000 v.Chr.) moeten hebben geleefd. Deze ontdekking leidt in de 17e eeuw tot een felle discussie over de betrouwbaarheid van de Bijbel als historische bron die tot een explosie komt bij radicale denkers als Isaac Vossius en vooral bij Spinoza. Deze laatste trekt de resultaten van de filologen tot de uiterste consequentie door, en eist het recht op van het vrije gebruik van de rede, zonder inmenging van theologen, en waarbij democratie als geprefereerde staatsvorm naar boven komt. Kortom, met weinig overdrijving kan men stellen dat de Arabische geesteswetenschap, in casu de Arabische filologie, de Europese Verlichting heeft veroorzaakt.

De powerpointpresentatie van mijn lezing kunt u hier downloaden.

[Bovenstaande afbeelding is een 15e-eeuws Europees portret van de Perzisch-Arabische geleerde Jabir ibn Hayyan ('Geber') aan wie maar liefst 3000 werken zijn toegeschreven. Ibn Hayyan schreef over zulke uiteenlopende onderwerpen als de kosmologie, muziekwetenschap, geneeskunde, biologie, alchemie, geometrie, logica en de taalkunde. Zijn werken zijn, samen met die van vele andere Arabische geleerden, in de belangrijkste Italiaanse bibliotheken te vinden en hebben de Renaissance diepgaand bepaald. Bovenstaand portret komt uit de Codici Ashburnhamiani 1166, en bevindt zich in de Biblioteca Medicea Laurenziana te Florence.]