zaterdag 18 mei 2013

Praktische Geesteswetenschappen?


Lange tijd was het bon ton om te beweren dat de geesteswetenschappen geen nut hadden. De humaniora hadden voldoende intrinsieke waarde om hun bestaan te rechtvaardigen. Nu ben ik het met dat laatste grondig eens, maar deze intrinsieke waarde geldt natuurlijk voor alle wetenschappen. Daarnaast hebben wetenschappen ook een maatschappelijke waarde met vaak onverwachte toepassingen. Deze toepassingen van geesteswetenschappelijke inzichten hebben me altijd gefascineerd, en het verbaasde me dat ze niet meer aan de grote klok werden gehangen. Dit merkwaardige feit was een van mijn redenen voor het schrijven van De Vergeten Wetenschappen. Ondertussen is deze "praktische" kant van de geesteswetenschappen algemeen geaccepteerd, zoals o.m. te lezen is in een special issue van Dante Magazine dat opent met de volgende alinea:

"Gaat het slecht of goed met de geesteswetenschappen? Worden ze wegbezuinigd omdat zij geen direct meetbaar economisch nut hebben (denk aan de desastreuze opheffing van verschillende opleidingen vreemde talen die op dit moment aan diverse universiteiten plaatsvindt), of moet juist de kritiek op het ‘nutsdenken’ een speerpunt zijn? (zie Amerikanen als Martha C. Nussbaum, George Steiner of Harold Bloom die het ‘nutteloze’ humanistische Bildungsideaal hoog in het vaandel hebben). Of willen we met Rens Bod (hoogleraar Computational and Digital Humanities aan de UvA) laten zien hoe geesteswetenschappen en bedrijfsleven met elkaar kunnen samenwerken, en gaan we ervan uit dat brede interdisciplinaire onderzoeksprojecten wel degelijk economisch en maatschappelijk nut hebben? In dit Dante Magazine opteren we voor het laatste."

Ik was verrast. Maar zoals echte geesteswetenschappers betaamt, is de discussie meer genuanceerd dan hier wordt voorgesteld. Lees verder in de special issue over Praktische Humanities in Dante Magazine.

zondag 5 mei 2013

KNAW Eist Visie op de Geesteswetenschappen

Het lijkt alsof alleen de KNAW (Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen) nog iets doet om de kaalslag in de geesteswetenschappen (i.h.b. de talenstudies) een halt toe te roepen. Hoewel niet altijd alle studies overal kunnen worden behouden, is het meer dan redelijk een visie te eisen op de geesteswetenschappen. Enkele bemoedigende uitspraken van de KNAW:

“Het zou slecht zijn om alleen op basis van studentenaantallen over wetenschappelijke disciplines te zeggen: dat doen we niet meer. Misschien moet je dan de studie anders inrichten of breder. Maar er is geen landelijk overleg, waar deze gesprekken gevoerd worden en dan kan het zo maar zijn dat het weg is. En dan is het moeilijk om het terug te krijgen.”

“Neem Portugees, daar zijn dan misschien niet zoveel studenten op af gekomen de laatste jaren. Maar je kunt ook als overweging laten gelden dat we het hier wel hebben over de zevende taal ter wereld. Een taal die bijvoorbeeld ook in landen als Brazilië en Angola gesproken wordt, landen waar we bovendien ook handelsrelaties mee hebben en een gemeenschappelijke geschiedenis.”

Dit is me uit het hart gegrepen. Nederland is groot genoeg om alle (geestes)wetenschappen te behouden, en deze zelfs uit te breiden. Maar dan moet er wel worden samengewerkt. Niet elke geesteswetenschap hoeft aan elke Nederlandse universiteit te worden bestudeerd. Solistisch optreden is echter kortzichtig, maar dat is helaas wat er tot nu toe gebeurt.

Lees hier verder over de reactie van de KNAW en de alfa-dekanen op ScienceGuide.nl.