Verkorte versie van mijn oratie in NRC Handelsblad

NRC Handelsblad publiceerde op 15 december een sterk verkorte versie van mijn rede "Het Einde van de Geestes-wetenschappen 1.0". Klik hier voor het NRC-artikel.

Mijn volledige oratie is hier te lezen!

Oratie "Het Einde van de Geesteswetenschappen 1.0" is online

Dank allen voor de hartverwarmende grote opkomst bij mijn inaugurele rede ter ere van mijn dubbelbenoeming.

Voor degenen die mijn rede willen nalezen: volg de link hier!

Het Einde van de Geesteswetenschappen 1.0

Vanwege mijn dubbelbenoeming aan de UvA geef ik een openbare rede (oratie) op 14 december om 16.00 uur in de Aula van de UvA (Singel 411). Mijn rede is getiteld:

Het Einde van de Geesteswetenschappen 1.0

Nut en valorisatie zijn de buzzwoorden in het hedendaagse tijdsgewricht. Er wordt echter vaak vergeten dat de eerste twee hoogleraren van de Universiteit van Amsterdam, Vossius en Barlaeus, met hun inaugurele redes Over het nut van de geschiedenis en De wijze koopman al in de 17e eeuw over nut en valorisatie hebben nagedacht. Vossius en Barlaeus wisten precies wat hun kennis en inzichten voor de stad en de handel konden betekenen, en hun colleges werden bezocht door bestuurders en koopmannen. De status van de humaniora was ongekend. Heden ten dage lijkt deze status diametraal gekeerd. Alfadisciplines wordt meer dan eens een gebrek aan nut verweten, en de handel en het bedrijfsleven lijken zich volkomen te hebben vervreemd van de humaniora. Daarnaast benadrukt menig geesteswetenschapper dat het nut van de humaniora er slechts in bestaat dat ze geen nut heeft. Wat is hier gebeurd? Om deze vraag te kunnen beantwoorden zal ik reconstrueren wat er sinds de dagen van Vossius met de studia humaniora en haar maatschappelijke positie heeft plaatsgevonden. Ik zal betogen dat de introductie van Dilthey’s Geisteswissenschaft aan het eind van de 19e eeuw – hoe veelbetekenend ook – de positie van de humaniora geen goed heeft gedaan. Aangekomen bij de 21e eeuw zal ik enige nieuwe richtingen schetsen die de ideeën van Vossius en Barlaeus op verrassende wijze hebben doen herleven.

De grillige geschiedenis van de vertaalcomputer

Onlangs heb ik in het NOS journaal uitgelegd welke grammaticale fouten vertaalcomputers nog steeds maken sinds hun introductie in de jaren '50, en waarom. Hoewel er in het afgelopen decennium een enorme vooruitgang heeft plaatsgevonden in het automatisch vertalen, is dit vooral te danken aan de toename van zogeheten parallelle corpora van meerdere talen. Nog steeds werken vrijwel alle beschikbare vertaalcomputers aan de hand van (min of meer) vaste vertalingen van woordsequenties die worden gevonden in zulke parallelle corpora. Zogauw er 'gaten' oftewel discontigue afhankelijkheden bestaan tussen woorden in een zin, dan gaat Google Translate alsook de recente vertaalcomputer van Microsoft in de fout. Eenvoudige zinnen zoals "Kees eet een appel en Piet een peer" worden dan ook standaard verkeerd vertaald, bv als "Kees eat an apple and a pear Piet" in Google Translate. Zelfs met een zinnetje als "De hond op de heuvel blaft" gaat het al mis. Dit geldt overigens niet voor vertaalprogramma's die wel discontigue afhankelijkheden (of 'gaten') kunnen meenemen, zoals deze in mijn eigen groep worden gebouwd. Maar doordat de zoekruimte van deze programma's explosief toeneemt met de lengte van de te vertalen zin, werken ze nog te traag om commercieel toepasbaar te zijn. Maar wat nog niet is, zal komen! Zie hier voor een link naar het betreffende NOS journaal.

'Wat te lezen?' De Vergeten Wetenschappen!

De Vergeten Wetenschappen wordt aangeraden in de bijlage van De Groene Amsterdammer van 28 november: 'Wat te lezen?'. Ook is er een mooie recensie van het boek te vinden.

Klik hier voor de bijlage.