Keerpunten in de geesteswetenschappen

Op 13 april 2012 wordt een dag gewijd aan de keerpunten in de geesteswetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. In de humaniora kunnen keerpunten uit baanbrekende inzichten bestaan, maar ook uit ontdekkingen, uitvindingen of andere prestaties. Een mooi voorbeeld is de uitvinding van de historisch gefundeerde bronnenkritiek door 16e- en 17e-eeuwse humanisten zoals Joseph Scaliger. Deze uitvinding leidde niet alleen tot een doorbraak in de filologie en de chronologie, maar droeg ook in sterke mate bij tot de secularisering van het wereldbeeld. Scaliger toonde ermee aan dat de wereldgeschiedenis niet “paste” in de bijbelse geschiedenis. Zijn ontdekking sloeg in als een bom, en luidde (via een keten van andere geleerden) de radicale Verlichting in.

Geesteswetenschappen worden zelden overkoepelend bestudeerd, waardoor deze disciplines gefragmenteerd en onoverzichtelijk overkomen naar de buitenwereld. En veel geesteswetenschappers hebben zich sinds ongeveer een eeuw (sinds Wilhelm Dilthey) wijsgemaakt dat hun disciplines geen echte ontdekkingen kennen. Geesteswetenschappers zouden zich vooral bezighouden met het interpreteren van de wereld, terwijl bètawetenschappers zich bezig houden met het beschrijven ervan. De geesteswetenschappelijke praktijk strookt niet met die mythe, die kan worden doorbroken door een vergelijkende benadering.

De bijeenkomst op 13 april bestaat uit colleges door prof. dr. Rens Bod, prof. dr. Floris Cohen, dr. Michiel Leezenberg; en een forumdiscussie met prof. dr. Frits Oosterom, prof. dr. Abram de Swaan, prof. dr. Irene Zwiep, onder leiding van prof. dr. Jan Willem van Henten. ‘In elk geval komt de uitvinding van bronnenkritiek en de gevolgen daarvan ter sprake. Ook de keerpunten in de literatuurwetenschap (van structuralisme naar poststructuralisme), de kunstgeschiedenis (van vorm naar betekenis), de geschiedschrijving (van historicisme naar relativisme), de taalwetenschap (van diachrone naar synchrone beschrijving) en andere geesteswetenschappen komen aan de orde. Bij elk keerpunt in de geesteswetenschappen zullen we ons afvragen: welke maatschappelijke verandering bracht deze te weeg? Zo heeft de ontdekking van de vergelijkende filologie de westerse visie op de relatie tussen volkeren bepaald (ten goede en ten slechte), om daarnaast ook nog eens de genetica diepgaand te beïnvloeden. Dit zijn onverwachte toepassingen en invloeden van typische geesteswetenschappelijke inzichten.’

- Hoorcolleges en forumdiscussie ‘Keerpunten in de geesteswetenschappen’ ‘Hoe de geesteswetenschappen de wereld hebben veranderd’.
- Vrijdag 13 april 2012, 10.00 – 16.30, Aula Oude Lutherse Kerk.

Klik hier voor verdere informatie.