Stop de ondergang van de talenopleidingen: Een universitaire taal- en cultuurstudie is geen taalcursus

NRC Handelsblad plaatste op 29/1/2013 een opinieartikel met de volgende tekst:

Vandaag bieden Groningse hoogleraren en studenten de Tweede Kamer een petitie aan die meer dan zesduizend keer ondertekend is. De petitie pleit voor het behoud van het onderwijs en onderzoek in het Noors, Fins, Hongaars en Deens aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Afgelopen week stond er een kort bericht in deze krant: de politie gaat op reis naar Roemenië, omdat de Nederlandse rechercheurs niet bekend zijn met de Roemeense methoden en cultuur. Zulke berichten zullen we steeds vaker te zien krijgen, bijvoorbeeld over Finland, Portugal of Hongarije. Vanaf volgend jaar is het namelijk niet meer mogelijk om deze studies aan een Nederlandse universiteit te studeren. Veel andere kleine studies staan tevens onder druk en worden samengevoegd of gemarginaliseerd. Het zijn echter niet alleen de opleidingen die verdwijnen, maar ook de onderzoekers die gespecialiseerd zijn in de traditie, cultuur en geschiedenis van deze landen. Zo wordt Nederland waardevolle kennis over andere culturen ontnomen, terwijl de wereld globaliseert en Europa steeds verder integreert.

Deze problematiek is niet alleen nu aan de orde. Zo luidde Frits Staal al in 1990 de noodklok ten aanzien van talenstudies. Ook sloten de faculteiten geesteswetenschappen en letteren convenanten af over de unica: kleine studierichtingen die aan meerdere faculteiten werden gegeven zouden worden uitgeruild. Fries, Hongaars en Fins zouden in Groningen aangeboden blijven, Nieuwgrieks en Roemeens in Amsterdam en Portugees en Keltisch in Utrecht.

Tien jaar na het laatste convenant der letteren is onduidelijk hoe de faculteiten geesteswetenschappen invulling geven aan hun gezamenlijke maatschappelijke verantwoordelijkheid voor een brede bestudering van talen en culturen. Duidelijkheid en toewijding zijn echter geboden, want deze taal- en cultuurstudies zijn hard nodig. Alle wetenschap is immers met elkaar verbonden. Hiertoe is begrip noodzakelijk van zo veel mogelijk culturen, zo veel mogelijk talen.

Ook voor de kennis over andere politieke systemen, economieën en cultuurfenomenen is kennis van taal en cultuur van onschatbare waarde. Nederland heeft die kennis nodig om niet achter te raken in het internationale bedrijfsleven, om de multiculturele samenleving beter te begrijpen en om alle vormen van kunst en media uit de hele wereld voor iedereen bereikbaar te maken. Een universitaire taal- en cultuurstudie is iets anders dan een taalcursus. Er valt meer te leren dan de taal zelf. Te veel universiteiten proberen deze vierjarige opleidingen te vervangen met een minor van een half jaar. Het onderzoeksveld dat de opleiding waardevol maakt, verdwijnt hiermee.

Convenanten en afspraken moeten worden nageleefd, opdat de kleine opleidingen niet langer het kind van de rekening zijn. De overheid heeft hier een belangrijke rol in. Er moet meer landelijk overleg komen over het opleidingsaanbod, zowel tussen universiteiten en overheid als tussen decanen en de opleidingen zelf. Samen dienen we de verantwoordelijkheid te nemen om tot een oplossing te komen.

De studenten en hoogleraren nemen het voortouw. Politiek, volgt u?

prof.dr. Rens Bod
prof.dr. Muriel Norde
prof.dr. Holger Gzella
prof.dr. Arjen Versloot
prof.dr. Ieme van der Poel
prof.dr. Ellen Rutten
prof.dr. Cornelius Hasselblatt
Esther Crabbendam
Jaap Oosterwijk
Lizzy Entjes

Voor meer informatie, zie het Platform Talenstudies.

Dreadful Day for the History of the Humanities: Ancient Timbuktu Manuscripts on Fire

This is what happened today with the world-famous Timbuktu manuscripts, as reported in the Guardian:

"Islamist insurgents retreating from the ancient Saharan city of Timbuktu have set fire to a library containing thousands of priceless ancient manuscripts, some dating back to the 13th century, in what the town's mayor described as a "devastating blow" to world heritage."

In 2009, I have investigated a very tiny part of the Timbuktu manuscripts, of which not even 1% has been digitized, and wrote about it in my book "A New History of the Humanities" (Oxford Univ. Press, 2013, in press, originally published in Dutch as "De Vergeten Wetenschappen", 2010). There is still so much to learn about the immensely rich culture of the Songhai empire, and it now seems all gone forever.

Here is a small excerpt on what I wrote about the Timbuktu manuscripts in my book:

"Over the last fifty years a huge wealth of manuscripts from the Niger Valley has surfaced. They were written in Arabic but also in Tuareg (Tamasheq), Songhai and Fulani. The manuscripts cover a large number of subjects, from musicology to history, and from astronomy to mathematics. Especially the historical chronicles are of immense value. The two greatest chronicles are the Tarikh al-fattash from Djenné, containing a history of the Songhai Empire, and its continuation, the Tarikh al-Sudan from Timbuktu. Djenné and Timbuktu were among the major intellectual centres in Africa. Djenné was well known because of its architectural opulence (including its world famous mud brick mosque) while Timbuktu had the biggest mosque schools and libraries south of the Sahara. In 1550 in the Descrittione dell’Africa the Moroccan-Andalusian traveller and merchant Leo Africanus recounted about the fabulous wealth of Timbuktu. The city maintained contacts with book markets in Morocco and Spain, and the work of Ibn Khaldun as well as many other writings were in stock.
The chronicle Tarikh al-fattash was written by three generations of the Kati family, whose family library was recently rediscovered. Mahmud Kati started the chronicle in around 1519 and it was completed by his grandson in 1591. It gave a summary history of the Songhai Empire up to the Moroccan conquest in 1591. Like the work of Polybius, the contemporaneous part of the chronicle is based on the personal experience principle, whereas the descriptions of earlier historical periods are based on centuries-old oral transmission which, as was normal in this region, was kept alive by the family itself. The Tarikh al-Sudan by Abderrahman al-Sadi in Timbuktu, also covered the later history of the Songhai Empire up to 1655 in a similar fashion.
This form of writing chronicles, based on a combination of personal experience and oral transmission, spread from Djenné and Timbuktu to the south and west. And there, during the course of the eighteenth century, the long-existing orally transmitted lists of kings, biographies, tribal genealogies and local chronicles were written down in Arabic or one of the local languages. For instance the Kitab al-Ghunja, a chronicle of the Kingdom of Gonja in the northern Gold Coast (present-day Ghana), was one of the most compelling examples of this tradition.
[...]
The chronicles discussed above are only the tip of the iceberg. Many manuscripts from Senegal, Ghana, Nigeria, Cameroon and other regions have not yet been inventoried. The number of manuscripts, generally kept by families, in the area around Timbuktu alone is estimated at 700,000. A few thousand documents have been catalogued by the Ahmed Baba Institute but they are currently under threat. The vast majority of manuscripts are still waiting to be accessed, and the most urgent matter is to rescue and conserve the ones already known to exist. Slowly but surely it is becoming clear that African written culture has been underestimated for centuries. One reason for this, and not the least important, can be ascribed to European colonial prejudices."

UPDATE 28/1/2013: Read here about the fate of the Ahmed Baba Institute.

And read here about the secret race to save Timbuktu's manuscripts.

Sure enough, it's absolutely unacceptable what the Islamist insurgents have done, but it's also unacceptable that (apart from South Africa and a couple of other countries) virtually no country has done anything so save these precious manuscripts that have been under threat for more than half a century! It's a real scandal...

Some might say there is too much of value to protect in this world. But there are only a few dozens of places on earth that deserve the highest protection by all nations. I believe Timbuktu is among those places.

Rendement geesteswetenschappen hoogste van alle wetenschappen

Wat ik al enige tijd loop te verkondigen is nu precies nagerekend: de geesteswetenschappen zijn booming, doen het beter dan alle andere wetenschappen, en leveren cijfermatig zelfs het beste rendement op. Dit cijferspel is natuurlijk een karikatuur van waar het in de wetenschap echt om gaat. Maar soms is het goed om het spel even mee te spelen. En met wat voor een resultaat!

Lees hier het artikel Wetenschap van Woekerwinsten.

The Dark Side of Digital Humanities

De Digital Humanities worden niet door iedereen even warm onthaald. De Huffington Post publiceerde een informatief artikel over de digital turn, inclusief een korte geschiedenis van het vakgebied.
Het artikel bevat ook nuttige links naar ondermeer de sessie op de MLA (Modern Language Association) over The Dark Side of Digital Humanities die veel stof heeft doen opwaaien.

UPDATE 23/1/13: het blog-artikel in Huffington Post is alweer verwijderd. Maar hier is een even informatief artikel in The Chronicle. En hier is de link naar The Dark Side of Digital Humanities.

Een Amsterdamse Silicon Valley op het gebied van de Humanities?

Op 4 maart 2013 verzorg ik één van de Amsterdamlezingen. Onderwerp: de creatieve industrie, de stad en de waarde van de humanities. Amsterdam is een stad die vooral bloeit en groeit dankzij de creatieve industrie en dan vooral dankzij ondernemende alfawetenschappers! De organisator van de Amsterdamlezingen, Zef Hemel (hoogleraar Grootstedelijke Vraagstukken), spreekt zelfs van een Amsterdamse Silicon Valley op het gebied van de humanities en de creatieve industrie.

Klik hier voor meer informatie over de Amsterdamlezing van 4 maart.

Geesteswetenschappers en de arbeidsmarkt in De Groene Amsterdammer

Hoe staat het met het toekomstperpectief van geesteswetenschappers op de arbeidsmarkt? Dit interessante artikel in De Groene Amsterdammer bevat helaas een enigszins pijnlijke fout: "een studie die valt onder de geesteswetenschappen (studies van het type Gedrag en Maatschappij, Taal en Cultuur)." De studies van het type Gedrag en Maatschappij vallen niet onder de geesteswetenschappen maar onder de sociale of gedragswetenschappen. Ik kan me voorstellen dat veel communicatiewetenschappers moeilijk aan een baan komen in het huidige tijdsgewricht, maar hoe zit het met bijvoorbeeld de classici waaraan op dit moment een tekort is op middelbare scholen? Het artikel bevat evenmin percentages per wetenschapsdomein. Een gemiste kans voor een zo belangrijk onderwerp.

UPDATE 14/1/13: Na een bericht mijnerzijds aan De Groene is bovenstaande fout hersteld. Er staat nu "een studie die valt onder de maatschappij- en geesteswetenschappen (studies van het type Gedrag en Maatschappij, Taal en Cultuur)". Maar klopt het artikel nog wel? Het zou nuttig zijn geweest een uitsplitsing per vakgebied te zien.

Verslag van de conferentie "The Making of the Humanities III", Rome

Een paar maanden geleden vond de derde internationale conferentie over de geschiedenis van de geesteswetenschappen plaats in Rome: "The Making of the Humanities III". Deze conferentieserie heeft ondertussen geleid tot een grote en groeiende gemeenschap van geesteswetenschappers van alle pluimage die zijn geinteresseerd in de vergelijkende geschiedenis van de humaniora. Een van de conferentiedeelnemers, Laura Meneghello, schreef dit informatieve verslag.

Goed nieuws over de geesteswetenschappen

Er is ook goed nieuws over de geesteswetenschappen, zoals het grote Europese onderzoeksprogramma Horizon 2020 (met dank aan Floris Solleveld voor het doorsturen van de link) -- hoewel de sociale en geesteswetenschappen wel erg gemakkelijk op één hoop worden gegooid.

2013: Het Einde van Vier Geesteswetenschappen

Een gelukkig 2013! Helaas geldt dit niet voor vier unieke alfastudies die dit jaar zullen verdwijnen uit Nederland. Moedeloos word ik er soms van dat er geen enkel overleg lijkt te bestaan over het behouden van studierichtingen in Nederland. Dit kan veel beter! Lees bijvoorbeeld het artikel “Meer overleg nodig over schrappen van studies” dat vandaag, 2 januari 2013, is verschenen in het Nederlands Dagblad. Dit artikel staat op een betaalsite, maar hieronder volgen de passages uit mijn mond:

"Rens Bod, hoogleraar computationele en digitale geesteswetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam en auteur van “De Vergeten Wetenschappen”, vraagt zich af of de geesteswetenschappen echt geen andere keuze hebben dan kleine studies op te heffen. ‘Het heeft te maken met wat je belangrijk vindt. Stel dat binnen de geneeskunde niemand meer oncologie wil studeren. Vanwege het belang heft niemand zo’n studierichting op. Binnen geneeskunde geldt een lotingssysteem. Zo wordt voorkomen dat bijvoorbeeld heel veel vrouwen kindergeneeskunde als specialisme kiezen.’ Bod zou zich zoiets ook in de geesteswetenschappen kunnen voorstellen. ‘Als je de instroom in verwante studies reguleert, kun je misschien voorkomen dat kwetsbare studies moeten verdwijnen.’ Bod wijst op het economisch nut van bijvoorbeeld Scandinavische talen en Portugees. ‘Finland is een belangrijke handelspartner van Nederland en dat geldt ook voor Brazilië. Je kunt dit soort talen daarom niet zomaar opheffen. En dan is er ook nog de waarde van een expertise. Barlaeus zei in de zeventiende eeuw al: “Geld is belangrijk, maar wetenschap is belangrijker.” Dat geldt wat mij betreft nog steeds.’
[...]
Bod is het met Van Oostrom eens dat universiteiten ‘vooral hun eigen zaakje in stand houden’. Hij doet een radicaler voorstel. ‘Het is misschien vloeken in de kerk, maar je zou eens naar Californië moeten kijken. Daar is één University of California met verschillende campussen. Nederland is groot genoeg om alle huidige studierichtingen ergens in stand te houden, waarbij er ook nog ruimte is voor vernieuwing. Ik vind het niet zo’n gekke gedachte de zeven klassieke universiteiten samen te voegen tot één University of the Netherlands, met zeven campussen. Vervolgens zou echt afstemming kunnen plaatsvinden over waar welke studie wordt aangeboden.’"